Plażowanie i kąpiele morskie w dawnym mieście Kolberg

Po raz pierwszy prozdrowotne zalety kąpieli w słonej wodzie dostrzeżone zostały u zarania epoki nowożytnej.
Walor ten wykorzystywały niemal wszystkie nadmorskie kurorty świata. Z czasem zalecane przez lekarzy zabiegi nabierać zaczęły formy miłego i aktywnego spędzania wolnego czasu, a wypoczynek na plaży w szybkim tempie zyskiwał na popularności. Nie inaczej było w Kołobrzegu, gdzie w związku z napływem coraz większej liczby kuracjuszy oraz osadników, w 1825 r. ukazały się pierwsze zarządzenia, pieczętowane przez miejscową komendanturę policji. Znaleźć w nich można było zapis następującej treści: „Niniejszym czyni się wiadomym, że w czasie rozpoczynającego się sezonu kąpielowego, osoby płci męskiej mogą się kąpać w morzu tylko po wschodniej stronie portu, a osoby płci żeńskiej tylko po zachodniej stronie portu”. Obwieszczenie to, wydane 29 czerwca uznać można za początek formalnego plażowania nad ujściem Parsęty. Stojąc na straży obyczajowości mieszkańców i turystów, władze surowo karały podglądaczy oraz wszystkich, których strój kąpielowy odbiegał od wyznaczonych norm (zakładały one osłonięcie ciała od szyi do kolan). Przestrzegania wytycznych pilnował specjalny, oddelegowany do służby w rejonie kąpielisk, podoficer pruskiej policji. Przy samym wejściu na plażę zainstalowano także budkę wartowniczą. W tym czasie kąpiele morskie dopuszczalne były jedynie w godzinach od 5.00 do 9.00 oraz od 17.00 do 19.00. Przełomem w historii kołobrzeskiego plażowiska był rok 1828, kiedy to na stanowisko inżyniera twierdzy oddelegowano kapitana Hansa Wittiga. To on uchodzi za prekursora prac mających dostosować wybrzeże, administrowane w większej części przez wojsko, do potrzeb miłośników wypoczynku nadmorskiego. Rok po objęciu przez niego stanowiska przekopano pierwsze przejścia przez wydmy oraz zbudowano przebieralnie i małe pomosty. Adaptacja wybrzeża nabrała tempa po roku 1845, wraz z przekształceniem w spółkę kołobrzeskiego Towarzystwa Kąpielowego. Z inicjatywy jego członków rozbudowano zaplecze dla plażowiczów, wydłużając równocześnie poranną turę kąpielową do godziny 12.00.

Gdy w latach sześćdziesiątych XIX w. do Kołobrzegu dotarła kolej żelazna, nad ujście Parsęty przybywać zaczęło coraz więcej amatorów morskich kąpieli. W 1862 r. miasto zawarło z komendanturą twierdzy umowę dotyczącą turystycznego wykorzystania terenów nadmorskich, a 13 lat później wykupiło obiekty zarządzane przez wspomniane Towarzystwo. Zabieg ten stanowił element prac zmierzających ku zmianie charakteru Kołobrzegu z twierdzy z uzdrowiskiem w tle, na pełnowymiarowy kurort. W 1876 r. powstały dwa zakłady kąpielowe: męski (Herrenbad) i damski (Damenbad). Pierwszy, dysponujący 135 przebieralniami oraz opłotowanym kąpieliskiem pod gołym niebem, zlokalizowano po wschodniej stronie plaży, w okolicy dzisiejszej ul. Waszyngtona. Większy o 12 kabin ośrodek dla pań znajdował się w rejonie Pomnika Zaślubin. Charakteryzował go budynek z zegarem oraz schodami, po których wprost do wody można było zejść z drewnianych pomostów. W latach osiemdziesiątych na kołobrzeskiej plaży stanęły jedno i dwuosobowe kosze chroniące przez wiatrem i słońcem. Na niemieckie Pomorze przywędrowały prawdopodobnie z Holandii, z czasem stając się jednym z symboli nadmorskiego relaksu. Poza tym dla amatorów kąpieli i spacerowiczów zbudowano drewniane chodniki. Co ciekawe całość infrastruktury montowana była tylko na sezon letni. W pozostałych miesiącach składowano ją w specjalnym magazynie przy obecnej ul. Szkolnej. Niemałą atrakcję stanowił także zakład ciepłych kąpieli solankowych, usytuowany nieopodal tzw. Pałacu Nadbrzeżnego. Dzięki połączeniu z murowaną kotłownią zażywający wypoczynku w specjalnych wannach mieli do dyspozycji podgrzaną morską wodę. Liberalizacja obyczajów, jaka następowała w Europie w pierwszej dekadzie XX w., w istotny sposób wpłynęła na wygląd kołobrzeskiego plażowiska. W 1903 r., niedaleko dzisiejszej ul. Ściegiennego, oddano do użytku okazały, rodzinny zakład kąpielowy (Familienbad). Na początku stało tam 185 przebieralni, po rozbudowie, siedem lat później, oddano do dyspozycji gości także ekskluzywną restaurację z widokiem na morze. W latach 1916-1924 obiekt był wyłączony z użytku z powodu remontu wywołanego podpaleniem. Warto zaznaczyć, że przetrwał on oblężenie miasta w marcu 1945 r. i, jako „Morskie Oko”, wykorzystywany był do 1995. Jego fragmenty znajdują się na plaży do dnia dzisiejszego. 

W latach dwudziestych ubiegłego stulecia ostatecznie zrezygnowano z podziału miejsc plażowych na żeńskie i męskie. Odtąd wypoczywać można było przez cały dzień niemalże od Fortu Ujście (obecnie latarnia morska), aż do Kamiennego Szańca. W 1931 r. rozebrano Damen- i Herrenbad, z tego ostatniego pozostawiając jedynie pojedynczy pomost. Warto przypomnieć, że na plażowiczów w Kołobrzegu czekało także wiele innych atrakcji. Czuwała nad nimi między innymi, odpowiedzialna przed władzami Związku Niemieckich Uzdrowisk Bałtyckich w Berlinie, Dyrekcja Uzdrowiska. Jej siedziba przy współczesnej ul. Zdrojowej służyła także jako punkt informacji turystycznej. Za opłatą można było skorzystać z pomocy tzw. służby uzdrowiskowej. Schodzący z kąpielisk goście mieli do dyspozycji wiele alternatywnych form wypoczynku tuż przy samej plaży. W 1851 r. swoje podwoje otworzyła, funkcjonująca przez kolejne 12 lat, restauracja Bonessa, w której miejscu, w 1899 r., stanęła wizytówka miasta, okazały dom zdrojowy – Pałac Nadbrzeżny. W 1878 r. magistrat wykupił od wojska dwa obiekty forteczne: Fort Wilczy i Kamienny Szaniec. Ten ostatni przekształcono w restaurację i hotel, a nieopodal zbudowano taras widokowy z modną, przeszkloną kawiarnią. W 1881 r. oddano do użytku stumetrowej długości molo, a trzy lata później promenadę. W szczytowym okresie jej długość wynosiła 2 km. Całość połączono też z sześciokilometrowym pieszym szlakiem turystycznym. Poza Kołobrzegiem takim bulwarem nie mógł pochwalić się żaden z niemieckich kurortów. Oprócz tego turyści korzystali z parku nadmorskiego, ze szczególnie cenionym przez zakochanych tzw. domkiem z mchu, a także z placów i sal koncertowych, teatru oraz bogatej oferty sportowej. Codziennie z portu odpływał też parowiec, którym podróżowano na Bornholm. Apogeum zainteresowania miastem przypadło krótko przed wybuchem I wojny światowej. Rocznie odnotowywano tutaj przyjazd nawet 20 tys. gości. W dzisiejszym Kołobrzegu znaleźć można niewiele pozostałości dawnego plażowiska. Zmieniły się też obyczaje oraz mentalność wypoczywających. Warto jednak zaznaczyć, że bałtyckie atuty dostrzeżone przed blisko dwoma wiekami, do dziś stanowią jeden z głównych walorów największego kurortu Pomorza Środkowego, o czym świadczyć może fakt, iż na miejskiej plaży w sezonie trudno o wolne miejsce.