Dzięki temu planowi odbudowano port i uzdrowisko

W wyniku działań wojennych miasto nad Parsętą bardzo ucierpiało. W zależności od szacunków – w granicach 70-90% zabudowy. Zniszczone zostało centrum i dzielnica uzdrowiskowa. Infrastruktura była poważnie uszkodzona. Wodociąg wysadzili Rosjanie, odbudowa gazowni była jedynie marzeniem, a o źródłach prądu można było tylko dyskutować.

Także dużych zniszczeń doznał sam port i jego infrastruktura. Jeśli idzie o zasób komunalny, z 2925 domów ocalało zaledwie 860. Część z nich wymagała remontu, w przeciwnym razie popadła by w ruinę. W 1939 roku miasto zamieszkiwało niemal 37 tysięcy stałych mieszkańców. W 1945 roku pozostało ich nieco ponad 2000.

Przez kilka miesięcy Kołobrzegiem zawiadywali Rosjanie. Dopiero 31 maja 1945 roku władze przejęli Polacy, na czele z prezydentem Stefanem Lipickim. Pierwszym organem legislacyjnym miasta była Doradcza Rada Narodowa, funkcjonująca od listopada 1945 do września 1946 roku. 16 września 1946 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Miejskiej Rady Narodowej.

W tych pionierskich czasach odbudowa zniszczonego kurortu, choć lokalnie wydawała się priorytetem, w ujęciu regionalnym i ogólnopolskim schodziła na dalszy plan. Rozwój miasta następował z dnia na dzień, a dynamiczny rozwój gospodarki w ogóle nie wchodził w rachubę. Cała aktywność ekonomiczna przejawiała się w inicjatywie obywatelskiej, pionierskiej, tłumionej pod koniec lat 40. przez zaostrzający się nurt polityki partyjnej. Na przełomie 1945 i 1946 roku powstał 12-osobowy Miejski Komitet Odbudowy na czele z Edwardem Wyganowskim. Na posiedzeniu tego organu, burmistrz Stanisław Brożek stwierdził, że wiele budynków, które niewielkim nakładem środków mogłyby być oddane do użytkowania, jest dewastowanych. Chodziło głównie o szaber, który kwitł w latach powojennych. Z Kołobrzegu zabierano co tylko można było: złom, maszyny, materiały budowlane, w tym cegłę na odbudowę Warszawy i nie tylko. Wcześniej co można było znaleźć cennego wywieźli Rosjanie. Tak dokonywała się erozja zniszczonego miasta nad Parsętą. Dlatego plany, jakie snuto w 1946 roku, zakrawają na oderwane od rzeczywistości marzenia. Postulowano m.in. „Planową odbudowę, opartą na planach uwzględniających: ochronę wybrzeża, rybacki charakter portu, potrzeby instytucji państwowych, samorządowych oraz – przewidując szybki rozwój miasta – planowanie przestrzenne”. Wreszcie, w kwietniu 1946 roku, uchwalono memoriał w sprawie przyspieszenia dobudowy miasta, który przesłano do Ministerstwa Odbudowy. O odbudowie miasta dyskutowano, i owszem, jednak żaden obowiązujący dokument nie wszedł w życie.

Pierwsze założenia rozwoju miasta zakładały usunięcie z niego zniszczonego sprzętu wojskowego i rozbrojenie niewybuchów. To ostatnie z powodzeniem trwa do dnia dzisiejszego. Udrożniono ciągi komunikacyjne, a w ramach czynów społecznych porządkowano rumowiska. Dla przykładu, w 1947 roku wyburzono i rozebrano 3850 metrów sześciennych murów i wywieziono 2624 metry sześcienne gruzu. Wraz z uzupełnieniem sprzętu dla robotników, prace rozbiórkowe stawały się coraz bardziej efektywne. Tylko w 1949 roku wywieziono ponad 20 tysięcy metrów sześciennych gruzu. Łącznie z Kołobrzegu wywieziono 1,5 miliona metrów sześciennych gruzu i ok. 90 milionów cegieł.

Kołobrzeski port w latach 50-tych

Odbudowa Kołobrzegu zaczęła nabierać realnych kształtów dopiero w II połowie lat 50. Podczas powiatowej konferencji PZPR, która obradowała w grudniu 1956 roku, przyjęto rezolucję, w której postulowano: „Zapewnić pomoc instytucjom państwowym i gospodarczym w staraniach w odbudowie Kołobrzegu, szczególnie w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego, w rozbudowie i uruchomieniu przemysłu terenowego oraz rzemiosła, a także przyspieszenie całkowitej odbudowy uzdrowisk kołobrzeskich”.

Starania kołobrzeżan przyniosły wreszcie rezultat i 13 listopada 1957 roku odbudowa miasta została podniesiona do rangi priorytetu rządowego. W swojej uchwale Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów sformalizował w jaki sposób, kto i jakimi środkami, będzie odbudowywał miasto. Na początku na ten cel przeznaczono 150 milionów złotych, z tego na samą odbudowę uzdrowiska – 54 miliony. W ten sposób powstały pensjonaty na około 500 łóżek.

20 czerwca 1958 roku Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów podjął kolejną uchwałę (Nr 221/58), w której ustalono priorytety odbudowy miasta na lata 1961-65. Zawierały one m.in. wskazania dotyczące przyspieszenia budowy zakładu przyrodoleczniczego, odbudowę do 1965 roku domu zdrojowego, odpowiednie zaopatrzenie w materiały budowlane, a także ustalenie ulg podatkowych dla inwestycji na terenie Kołobrzegu, związanych z budowa lub odbudową obiektów mieszkalno-pensjonatowych i pensjonatowych ze środków własnych.

W PRL jednak plany były niestety tylko planami. Owszem, zrealizowano wiele inwestycji uzdrowiskowych, ale wiele projektów pozostało jedynie na deskach kreślarskich. Niektóre działania nie przyniosły pokładanych w nich nadziei. Na przykład zabezpieczenie brzegu morskiego na wysokości Szańca Kamiennego oszpeciło ten odcinek wybrzeża, nie powstrzymując jego erozji. Zrezygnowano z budowy basenu z podgrzewaną morską wodą, który to pomysł powraca po dziś dzień. Nie powstał również dom zdrojowy, który zastąpiło obecne sanatorium „Bałtyk”. Inną ciekawostką jest fakt, że na posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej 10 lipca 1958 roku po raz pierwszy wprowadzono opłatę uzdrowiskową, z której dochód przeznaczono na poprawę estetyki miasta, uzupełnienie infrastruktury uzdrowiskowej oraz na cele kulturalno-oświatowe.

Finałem starań nad ukierunkowaniem odbudowy Kołobrzegu, był dokument pod nazwą „Ogólny plan zagospodarowania przestrzennego miasta Kołobrzegu”, uchwalony 21 września 1960 roku przez Wojewódzką Radę Narodową w Koszalinie. Określono w nim funkcję miasta, zdefiniowanej jako uzdrowiskowo-wypoczynkowa. Podporządkowane miały jej być inne funkcje miasta, wobec niej podrzędne. Wśród nich stwierdzono, że Kołobrzeg powinien być bazą rybołówstwa morskiego i przetwórstwa ryb, miastem świadczącym usługi portowe w zakresie lokalnym, a także miastem z funkcją usługowo-przemysłową. Przy czym ostatnia funkcja nie może być uciążliwa dla tej uzdrowiskowo-wypoczynkowej.

Wejście do portu w latach 50-tych XX stulecia

UCHWAŁA NR 450/57 KOMITETU EKONOMICZNEGO RADY MINISTRÓW Z DNIA 13 LISTOPADA 1957 R. O ODBUDOWIE MIASTA KOŁOBRZEGU

W celu przygotowania pełnego wykorzystania znajdujących się na terenie miasta Kołobrzegu źródeł leczniczych, zabudowań uzdrowiskowych, urządzeń portowych, jak również w celu skoordynowania zadań i zamierzeń poszczególnych resortów i instytucji w zakresie odbudowy miasta Kołobrzegu, Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów uchwała co następuje:

§1

Zatwierdza się plan zabezpieczenia i odbudowy miasta Kołobrzegu na rok 1958 zawarty w załączniku Nr 1 do niniejszej uchwały oraz program odbudowy miasta Kołobrzegu na lata 1959-60, zawarty w załączniku Nr 2 do niniejszej uchwały.

§2

  1. Zobowiązuje się właściwych ministrów i Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie do zabezpieczenia w planach do 1960 r. odpowiednich środków na realizację zadań zawartych w załącznikach do niniejszej uchwały.
  2. Zobowiązuje się Ministra Gospodarki Komunalnej do przeprowadzenia w 1958 r. inwentaryzacji urządzeń komunalnych na terenie miasta Kołobrzegu.

§3

Ministrowie zapewniają niezbędną pomoc, a Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu przeprowadzi w większych zakładach pracy odpowiednią akcję informacyjną o zamierzonej odbudowie uzdrowiska w Kołobrzegu. Należy przy tym wskazać dyrekcjom zakładów i radom robotniczym na możliwość wyzyskania środków pozalimitowych (zwłaszcza funduszu zakładowego) na odbudowę i wyposażenie domów wypoczynkowych i innych obiektów w uzdrowisku miasta Kołobrzegu dla zaspokojenia potrzeb socjalnych załóg tych zakładów.

§4

Zaleca się Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Centralną Radą Związków Zawodowych, przydzielenie zainteresowanym resortom i przedsiębiorstwom do odbudowania nie rozdysponowanych dotąd pensjonatów.

§5

Zobowiązuje się Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji i Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie do kierowania do miasta Kołobrzegu przede wszystkim tych repatriantów, którzy posiadają specjalne kwalifikacje do pracy w uzdrowisku.

§6

Upoważnia się Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Kołobrzegu do rozwinięcia akcji informującej instytucje krajowe i zagraniczne, w szczególności większe zakłady pracy w Czechosłowacji, o możliwościach uczestniczenia w odbudowie obiektów leczniczych i wypoczynkowych w Kołobrzegu dla potrzeb ich pracowników.

§7

  1. W celu szczegółowego zbadania wartości przydatności źródeł leczniczych, istniejących urządzeń uzdrowiskowych, portowych i turystycznych, dla dalszego rozwoju miasta Kołobrzegu i sprecyzowania konkretnych zadań dla poszczególnych resortów w okresie 1961-1965, rozpatrzenia możliwości udziału funduszów społecznych w odbudowie miasta Kołobrzegu oraz sformułowania wniosków odnośnie zainteresowania społeczeństwa budownictwem indywidualnym, powołuje się Międzyresortową Komisję dla Spraw Kołobrzegu w następującym składzie:

– jako przewodniczący Komisji – Stanisław Sroka – kierownik Ministerstwa Gospodarki Komunalnej

– jako członkowie Komisji przedstawiciele: – Komisji Planowania przy Radzie Ministrów; – Ministerstwa Zdrowia; – Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych; – Ministerstwa Żeglugi i Gospodarki Wodnej; – Ministerstwa Finansów; – Ministerstwa Obrony Narodowej; – Komitetu ds. Urbanistyki i Architektury; – Centralnej Rady Związków Zawodowych; – Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie.

  1. Komisja zakończy swe prace do dnia 31 maja 1958 r.

§8

Wykonanie uchwały porucza się Przewodniczącemu Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, właściwym ministrom oraz prezydium rad narodowych w Koszalinie i Kołobrzegu.

§9

Uchwała wchodzi w życie z dniem podpisania.

Prezes Rady Ministrów

Józef Cyrankiewicz