Kołobrzeg na fali

Wyporność 4,9 tys. ton, dwanaście dział kalibru 105 mm, cztery 52 mm oraz dwie pary 450-milimetrowych wyrzutni torped zainstalowane na mierzącym ponad 130 m kadłubie – tak pokrótce scharakteryzować można lekki krążownik SMS „Kolberg”, który 21 czerwca 1910 r. przyjęty został do służby w niemieckiej Hochseeflotte. Okręt otwierał klasę, po raz pierwszy w historii domeny Hohenzollernów, wprawianą w ruch napędem turbinowym. W maszynowni zainstalowano dwie turbiny parowe Melms und Pfenniger i pięć kotłów. Moc ponad 30 tys. KM rozpędzała kolosa do prędkości 25,5 węzła (ok. 47 km/h), a zapas 970 ton węgla pozwalał pokonać dystans 3,2 tys. mil morskich, czyli ok. 6 tys. km. Zbudowano go w Schichau-Werke w Elblągu, za cenę blisko 8,2 mln marek. Pierwszym dowódcą „Kolberga” mianowano komandora Hansa von Abekena, ostatnim był zaś kapitan Kurt Hoffman. Na pola bitew I wojny światowej, załogę liczącą 18 oficerów i 359 marynarzy, poprowadził komandor Wilhelm Widenmann. Początkowo jednostka pływała po Morzu Śródziemnym, goszcząc na pokładzie między innymi samego kanclerza Theobalda von Bethmann-Hollwega. W latach 1914-1918 operowała, wraz z siostrzanymi SMS „Köln” i SMS „Mainz”, na Morzu Północnym. Szlak bojowy rozpoczęła 28 sierpnia 1914 r. w bitwie koło Helgolandu. W kolejnych latach SMS „Kolberg” uczestniczył w rajdach na porty brytyjskie i bitwach na Ławicy Dogger oraz Zatoce Ryskiej. W tej ostatniej cudem uniknął trafienia rosyjską torpedą. Od lutego 1916 r. pływał po Morzu Bałtyckim, patrolując między innymi rejon wybrzeża Finlandii. Tuż po zakończeniu konfliktu w Europie zacumował w Kilonii, by ostatecznie w styczniu 1920 r., jako część reparacji wojennych, zostać oddany Francuzom. Pod zmienioną nazwą: „Colmar” użytkowany był 9 lat, po czym został złomowany w Breście.

Kolejny raz „Kołobrzeg” wypłynął na morza ponad dwie dekady później, chociaż historia tej jednostki rozpoczęła się już w 1921 r., w lubeckiej stoczni należącej do spółki akcyjnej Heinrich Koch AG. Ten ponad 100-metrowy drobnicowiec, o wyporności prawie 2,9 tys. ton i 30-osobowej załodze, noszący początkowo nazwę „Horncap” (później także „Yalta”, „Hansburg”, „Schleswig-Holstein” i „Herkules”), transportował towary przez Bałtyk. Gdy armia Adolfa Hitlera rozpoczęła przygotowania do Operacji „Lew Morski” – desantu na Wyspy Brytyjskie, statek anektowała Kriegsmarine. Do wyprawy nie doszło, lecz w służbie marynarki III Rzeszy pozostał. Wykorzystywano go jako pływającą szkołę wojskowych nawigatorów. 9 kwietnia 1945 r. jednostka została uszkodzona przez radzieckie lotnictwo niedaleko Helu. Ostatecznie, nieco ponad miesiąc później, został przez Rosjan przejęty i, jako „Oczakow”, zaczęto używać go zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem. 20 sierpnia 1947 r., decyzją władz w Moskwie, przekazano go, w ramach rekompensaty ze strony Niemiec, Polakom. Odtąd nazywał się SS „Kołobrzeg”. Przebudowany w Stoczni Gdyńskiej pływał najpierw pod znakiem Żeglugi Polskiej, a następnie, do momentu wycofania ze służby na początku 1958 r., szczecińskiej Polskiej Żeglugi Morskiej. Pod koniec lat pięćdziesiątych trafił na złomowisko.

Trzecim w kolejności „pływającym Kołobrzegiem” stał się kuter rakietowy radzieckiego Projektu 205 (kod NATO: „Osa”) – ORP „Kołobrzeg”. Zwodowano go na początku lat sześćdziesiątych w stoczni wojskowej w Rybińsku. Do Polski trafił jako czwarty z trzynastu zamówionych za wschodnią granicą jednostek. Wszystkie „Osy” charakteryzowała długość kadłuba rzędu 40 m i wyporność 220 ton. Okręty napędzane były trzema silnikami gwiazdowymi o mocy 3 tys. KM, pozwalając rozpędzić się do 37 węzłów (blisko 70 km/h). Zapas paliwa wynosił 56 t, co pozwalało na pokonanie odległości ok. 800 mil morskich, czyli ponad 1,5 tys. km. Jednostki uzbrojone zostały w dwie pary pojedynczych wyrzutni rakiet woda-woda P-15 oraz dwa podwójne, szybkostrzelne działa kalibru 30 mm. W czasie modernizacji, przeprowadzonej w drugiej dekadzie użytkowania, na pokładach polskich „Os” pojawiły się również poczwórne wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych systemu „Strzała”. ORP „Kołobrzeg” uczestniczył przede wszystkim w manewrach flot Układu Warszawskiego na Morzu Bałtyckim. Jednym z jego dowódców był późniejszy szef sztabu Marynarki Wojennej, kontradmirał Michał Michalski. Historia okrętu dobiegła końca 15 czerwca 1993 r. W ramach redukcji kosztów Wojska Polskiego został złomowany. Dziś identyczną jednostkę – ORP „Władysławowo” podziwiać można w Kołobrzeskim Skansenie Morskim – oddziale Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, znajdującym się przy ul. Bałtyckiej.

Obok militarnych „Kołobrzegów”, na morza w latach sześćdziesiątych wyruszył także drugi w dziejach miasta, noszący jego imię, statek cywilny. 26 sierpnia 1965 r. w Stoczni im. Georgija Dymitrowa w Warnie odbyła się ceremonia wodowania zamówionego przez władze PRL 100-metrowego masowca, o nośności 3,4 tys. ton. W składzie skierowanej do Bułgarii na tę uroczystość delegacji znalazł się między innymi ówczesny przewodniczący Rady Miasta Kołobrzeg, Jerzy Rymaszewski. Matką chrzestną została kołobrzeska pionierka, Krystyna Gawlik.

Po raz pierwszy biało-czerwoną banderę na „Kołobrzegu II”, bo takie imię ostatecznie przyjął statek, podniesiono w sierpniu 1966 r. Kapitanem jednostki mianowano pierwszą w historii rodzimej żeglugi kobietę – Danutę Kobylińską- Walas. W dziewiczy rejs, napędzany spalinowym silnikiem mocy 2,3 tys. KM statek, udał się do Hiszpanii. Mimo wielu wykrytych w jego trakcie usterek bezpiecznie dotarł do celu. Użytkownikiem masowca była najpierw Polska Żegluga Morska, a następnie Polskie Linie Oceaniczne. Służbę zakończył 7 stycznia 1988 r., w porcie Monrowia w Liberii, skąd trafił na złom. Na zakończenie warto przypomnieć o zdarzeniu, które można traktować jako oficjalne rozpoczęcie edukacji morskiej wśród młodzieży Ziemi Kołobrzeskiej. W listopadzie 1966 r. władze miasta oraz przedstawiciele Polskiej Żeglugi Morskiej w Szczecinie zawarli umowę o współpracy. Jej inicjatorem byli między innymi marynarze „Kołobrzegu II”. Wkrótce PŻM objęła patronatem kołobrzeską Szkołę Podstawową Nr 1, której uczniowie przygotowali szereg pamiątek zdobiących później pokład „ich” statku. Kapitan Danuta Kobylińska-Walas została honorowym członkiem szkolnej drużyny harcerskiej. Zrewanżowała się „Jedynce” zaproszeniem do wspólnego rejsu po Bałtyku, podczas którego młodzieży przyznano patenty honorowych członków załogi MS „Kołobrzeg II”.