Ku pamięci i przestrodze – Inscenizacje batalistyczne „Bój o Kołobrzeg”

Odtwórstwo historyczne, popularnie zwane rekonstrukcją, jako sposób na przybliżanie historii z powodzeniem wykorzystywane jest w Polsce od kilkunastu lat. Mówiąc wprost, to jakby przenoszenie kina wojennego na deski teatralne, przy czym sceną pozostają plenery miejskie lub inne lokalizacje w otwartej przestrzeni. Biorąc pod uwagę jak wiele osób każdorazowo bierze udział w tego typu przedsięwzięciach, zarówno jako aktorzy inscenizacji, jak i widzowie, to warto było wypróbować tę metodę w Kołobrzegu.

To prawda, premierowa edycja odbyła się w marcu 2009 r. z inicjatywy Muzeum Oręża Polskiego. Miejscem starć rekonstruktorów była ulica Towarowa oraz port pasażerski. Jako tło wykorzystano wówczas, dziś już nieistniejącą, zabudowę dzielnicy portowej. Na „placu boju” pojawiły się muzealne pojazdy, między innymi działo samobieżne SU-57. W kolejnym roku, gdy, tak jak u schyłku II wojny światowej, na ulicach miasta można było zobaczyć gąsienicowe SU-76 z białym orłem na pancerzu, polem bitwy stał się teren Parku im. Stefana Żeromskiego. Od 2017 r. główne działania prowadzone są na plaży tuż obok molo. W ten sposób odnosimy się do rzeczywistych, ostatnich epizodów bitwy o miasto, kiedy to za plecami załogi Festung Kolberg pozostawał tylko Bałtyk.

Zdecydowanie. Uczestniczyła w niej ponad setka odtwórców. Warto zaznaczyć, że aktualnie „Bój o Kołobrzeg” znajduje się w czołówce wydarzeń tego rodzaju. W 2018 r. i 2019 r. udział w nim wzięło przeszło trzystu pasjonatów w historycznych mundurach.

Przede wszystkim 1. Armii Wojska Polskiego. Od samego początku położono nacisk, by to właśnie charakterystyczne dla kołobrzeskiej bitwy płaszcze oraz rogatywki z orłami dominowały. „Bój o Kołobrzeg”, poza swoim widowiskowym i edukacyjnym charakterem, to hołd złożony rzeczywistym uczestnikom walk toczonych w marcu 1945 r. Cały czas to podkreślamy. Ubrani w repliki polskich mundurów z końcówki II wojny światowej rekonstruktorzy włączają się również do pozostałych części obchodów rocznicowych w mieście i regionie.

Jak najbardziej, chociaż niestety, z oczywistych względów, co roku jest ich coraz mniej. Prawdziwi uczestnicy walk o Kołobrzeg, weterani 1. Armii Wojska Polskiego, nie tylko są naszymi głównymi recenzentami, ale także włączają się w widowisko. Najbardziej wzruszający moment z ich udziałem to scena symbolicznych zaślubin z Bałtykiem – zanurzenia biało-czerwonej flagi w falach. Kombatanci maszerują wówczas szpalerem salutujących odtwórców ku brzegowi morza, ramię w ramię z delegacją rekonstrukcyjną.

Stoczona w marcu 1945 r. bitwa o Kołobrzeg była największą miejską batalią z udziałem żołnierza Wojska Polskiego na Wschodzie. Skala zniszczeń w mieście była potężna, straty ludzkie również. Walki w symboliczny sposób kończyły podnoszony w propagandzie „Szlak Bolesława Krzywoustego”, podkreślając jednocześnie dążenie Polski do szerokiego dostępu do Bałtyku. Wszystko to sprawia, że mimo upływu ponad 70 lat, kolejne pokolenia osób zainteresowanych rodzimą historią wojskową zgłębia epizody bitwy z wypiekami na twarzy. Poza tym samo miasto i jego dzieje jako całość fascynują. Dodatkowy walor to rzecz jasna atut w postaci morza – dla wielu uczestników inscenizacji, zwłaszcza tych z głębi Polski, Bałtyk to przysłowiowa „kropka nad i”.